Η ΘΕΩΡΙΑ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΠΕΝΗΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ

Το βιβλίο του Κλαούντιο Κατζ, "Η θεωρία της εξάρτησης μετά από πενήντα χρόνια", ασχολείται με το φαινόμενο της εξάρτησης. Αλλά τι σημαίνει εξάρτηση; Με τον όρο «εξάρτηση» περιγράφουμε το εξής πρόβλημα: γιατί σχεδόν μετά από δυόμισι αιώνες, απ' όταν επικράτησε ο καπιταλιστικός τρόπος παραγωγής στη δυτική Ευρώπη, μέχρι σήμερα, η μεγάλη πλειοψηφία των χωρών του πλανήτη δεν έχουν κατορθώσει να αναπτυχθούν με έναν σφαιρικό και ολοκληρωμένο τρόπο, όπως οι ανεπτυγμένες χώρες (Ευρωπαϊκή Ένωση, ΗΠΑ, Ιαπωνία) και, με αυτήν την έννοια, βρίσκονται ακόμα και σήμερα στη μεσαία ή στις κατώτερες βαθμίδες της παγκόσμιας κατάταξης με βάση το βιοτικό τους επίπεδο; Η μαρξιστική θεωρία της εξάρτησης είναι ακριβώς η προσπάθεια των επαναστατών μαρξιστών και των επαναστατών να ορίσουν αυτό το πρόβλημα, να βρουν τις αιτίες του και να προτείνουν τις αναγκαίες λύσεις. Ο Κατζ στο βιβλίο του ακολουθεί την διαλεκτική παρουσίασης της ανέλιξης ή της ανάπτυξης της μαρξιστικής θεωρίας της εξάρτησης. Σημειώνει τρεις κύκλους ανάπτυξης. Ο πρώτος ξεκινά από τον νεαρό Μαρξ, που αν και πιστεύει ότι οι τότε καπιταλιστικές χώρες δείχνουν τον δρόμο της ανάπτυξης που πρέπει να ακολουθήσουν οι μη καπιταλιστικές χώρες, ταυτόχρονα εναντιώνεται στον βάρβαρο «εκπολιτισμό» αυτών των χωρών. Ο δεύτερος κύκλος της ανέλιξης της μαρξιστικής θεωρίας της εξάρτησης αφορά τις αναλύσεις των κλασικών του μαρξισμού, δηλαδή του Λένιν, της Λούξεμπουργκ και του Τρότσκι. Σε αυτόν τον δεύτερο κύκλο αναγκαστικά αναπτύσσεται και η θεωρία για τον ιμπεριαλισμό και την παγκόσμια αγορά. Ο τρίτος κύκλος θα ξεκινήσει από τις αναλύσεις των μεταπολεμικών μαρξιστών, των Σουίζι και Μπάραν, του Αμίν και του Μαντέλ. Σε αυτόν τον κύκλο ο Κατζ εξετάζει και τη συνεισφορά των αναλύσεων του Φρανκ και του Βαλερστάιν, παρ' όλο που κινούνται παράλληλα με το μαρξιστικό στρατόπεδο.